Ofirikosok gbọgbọ-otu
Ofirikosok gbọgbọ-otu (mè ire si obirikosok gbọgbọ-otu mè mgbugbọrọ, òrere octopus me Ebeke) ìre anam emen mun̄ òkup me ọgbọn̄ ge mèlek ofirikosok. Ema ekimalek ikaan̄ chieen̄ iba mè ukot jeeta òkaan̄ mfifip ijot irak. Ema si ekikaan̄ otu mè ejeek ònyenye me ere ukot cha echichinibe.
Ebi kè ofirikosok gbọgbọ-otu kpekaan̄ ukwuuk geege me inyọn̄ lek kiban̄ mè ìyaka ire emen lek. Eyi onenirọ ibe ikup mfufet ema ikekitibi inin̄ ere ògbagba ifiik, kire agbagba ewuuk, me mgbọ ema ekasige urie. Ofirikosok gbọgbọ-otu ìkiluk me esese esese agan̄ me emen-awaji, ògak ge, me <coral reefs>. Ema ekikput lek kiban̄ sa me ikukup me ere òtaka ìkpokọt ire ema lek; mêkọt isook ufit isa irọ inyi òtaka ikayaka imun̄ ema; mêkọt inwene unwen kiban̄ itap me lek eyi ere ema ekupbe. Ema kpekiluk ugwen ifiin̄. Owuwa ekiluk onyan̄ gweregwen (6) gaalek.
Unwen
[nen̄e ge | nen̄e me ebon]Ebi kè mgbugbọrọbọ mîkaan̄ esese nniniin̄ eyi òkikaan̄ <pigment> me emen mè ikimumen [reflect] utoon̄. Ojelek nniniin̄ yi òwa me lek owuwa irin̄ mè owuwa anam emen mun̄. Îre nniniin̄ okirọ ibe ema ekọt ekenimi eta me ere ema ekupbe inyi ebi kè òtaka ekakọt ìgwat lek ìmun̄ ema. Ire, ebi kè mgbugbọrọ mîkisa nniniin̄ cha irọ inu isaba iraka eya. Ire ema ikup me ere, ema mêkọt isa unwen ijeen̄ ike îkupbe ema me lek. Ire ere ideke ema me lek, ebekup ntọn̄ ntọn̄, mè ìre igwugwa ntọn̄ ntọn̄ mè njọn̄ njọn̄. Ejit isinaan̄ ema, ema mîra ikana njiik njiik; ukpook isitet ema, mîra ikup okuket okuket.
Ikput-lek
[nen̄e ge | nen̄e me ebon]Ebi kè mgbugbọrọbọ mîkaan̄ esese esese oniin̄ ema ekisa ikput lek kiban̄. Ema mîkinimi ita me ere ema ekupbe; mîkirọ kubọk ema ìre ofifin anam; mîkisook ufit isibi iduku ichit isi mun̄ si. Ire unan ya òkinu ikup kubọk ibosasak ema ibot, ema mêkọt ifieek uko ge ito. Eya monenikimik mè itaba òtaka ya, ema mêsasa me ikeya ikibi inwọnọ.