Jigawa ìre agan̄-mkpulu me Naijiria agan̄ inyọn̄. Ama-ibot kan̄ mè ama-ile òmimin ichit ìre Dutse. Efieek ijọn̄ me agan̄ inyọn̄ mbum-ura me lek Kano isa ichili agan̄-mkpulu yi me Ọgọs acha 1991. Ìkaan̄ mkpulu-ija 27. Agan̄-mkpulu echi òtatap ikana ọmọ ìre Kano mè Katsina me agan̄ inyọn̄ ichep-ura, Bawuchi me agan̄ ichep-ura mè Yobe me agan̄ inyọn̄ mbum-ura. Me agan̄ inyọn̄ ke îche okike ijọn̄ mèlek ido Nijê.

[Ogugo, egop, ogugo-ijọn̄]

Ọmọ ore òso jeeta òmimin ichit me etete ama-mkpulu 36 cha echi òkup me Naijiria. Otoko òwawa ichit me emen kan̄ ìre ebi Awusa mè ebi Fulani.<ref4> Owuwa ebi ìluk me Jigawa ìre ebi musilim;<ref4> ene inen mè inen gaalek ere Kiristien. Ọmọ ore ge me lek agan̄-mkpulu akọp mè iba ekisabe ikan Sharia ikpulu. Inu ge òsisibi isi me agan̄-mkpulu yi ìre ogugo egwookbe me emen nkorok "Dutsen Abuden" òkup me Birnin Kudu; mîweek iriọọn̄ ibe ke ogugo cha ekup karake emen mgbọ Aya Ukot Mgbọ Ewuuk [New Stone Age/Neolithic period].<ref6,7>

Ugwem-mbubek agan̄-mkpulu yi ìchubọk ibieen̄ me lek iwop-uko. Sa me ike lek ijọn̄ ya okupbe ke ìbore èwê [semi-arid], ebi ene mîkimalek isibi isi agan̄-mkpulu cha òkukup ikana ọmọ, kire Kano, isi iweek ikwaan̄ ema eberọ me mgbọ mgbọ iwop-uko orakabe.<ref9> Ijọn̄ mêkọtbe isa iwop uko înan me emen agan̄-mkpulu yi; echi mêkọtbe isa iwop inu, mun̄-ile ìkisisisaak.<ref10> Me acha inen mè inen chi òraraka, gọlọgọlọ ìkpọkpọ ikikup me etete ebi uko mè ebi Fulani ìkisa anam ijijen̄e, mije ijọn̄ òbokọt itibi inu.<ref11>

Nrọnnye