Èfie
Èfie ìre anam emen mun̄ òkiluk me emen ikpọk. Ìkaan̄ ikpọk òkichili iba. Ìkiluk me emen àla. Me usini ere, ikpọk kiban̄ cha îkichiaak enenen mije ema ekaan̄be kalisiọm iwa me lek, owuwa kiban̄ si ekikaan̄ ikpọk òkup kpunukpunukpunu.
Mîkitaka usini anam òkup me ọgbọn̄ ebi kè èfie, ire, ìkare otutuuk ke ekitaka. Me usini ama, emọnọ èfie kire inorie òtotop mè igbe. Usini èfie mîkaan̄ ewuuk kebekebe òkitibi me emen ikpọk kiban̄. Ebi ene ekimalek ikpọkọ èfie kechicha iweek ewuuk kebekebe cha. Usini èfie ekaan̄ ikpọk eyi utoon̄ gaalek okije itibi. Ebi ene ekikpọkọ èfie kecha iweek ikpọk kiban̄ inyi esa erọ umọọn̄ otu nruruk.
Nriro Lek
[nen̄e ge | nen̄e me ebon]Ebi kè èfie ekisa nsagot ifuuk efuuk. Igbaalek nsagot kiban̄, ebi kè èfie mîkikọt inwunween̄ efet me emen ikpọk kiban̄ mije ogbogbo asabọn nlik ojotbe agbalek ikpọk kiban̄ me agan̄ emen. Sọntitiik ejit eyi òkaan̄ agwut ita, òkup me irak ufuk unye eyi òkitaba ikpọk ya ichit mè iyaka ibieen̄ ichili, okisook eje ikana otutuuk nriro me akpalek èfie. Ike yaage si, ichip iba òkup me irak ufuk unye ya okisan̄a okpa isan̄a me emen eje kan̄. Ọgbọn̄ nrirọ igban̄-ere kiban̄, ìre olik nriki iba irek iba mè gangilia iba irek ita. Kpemun̄ inu geege òkijeen̄ ibe ke ebi kè èfie mîkaan̄ nden̄.
Me lek usini èfie, uman mè orie ìre esese (kubọk îkupbe me lek Èfie eyi Yurop mè Èfie eyi Olimpia), ire, nriro manamana òkup me lek èfie geelek ìkikaan̄ nkwa eyi uman mè uyọ eyi orie me emen èfie yaage. Mije keyi, îkup mfufet èfie ikukup ọmọ gaalek irọ nkwa gwun̄ kan̄ ibene ikitibi isibi gwun̄. Mgbe manamana echi òtatap ikana ọgbọn̄ nriro inorie kan̄ ya, îre nniniin̄ echi manamana mè okpot òkigwaka me agọọk me agọọk, mè nniniin̄ òkitobo nriro, egbaan̄ irọ.
Mgbọ yaage nkwa kan̄, òkire me efie me efie, isibene inanama, èfie eyi uman môsan̄a ema igwook me emen mun̄. Me mbubak mgbọ gweregwen gaalek, bọn cha mîsibi me emen nkwa mè ikididen̄ me ujọn̄ọ efit me emen mun̄. Mêjeen̄ ikeya nde iba sabum mênigen ifo ijọn̄ mun̄, mè imin iso imumumana sabum acha ge.